Minjastofnun

Eiðakirkja, Múlaþingi - ljósm. Þórhallur Pálsson

Opið fyrir umsóknir í húsafriðunarsjóð 2026

Minjastofnun Íslands hefur opnað fyrir umsóknir í húsafriðunarsjóð fyrir árið 2026. Umsóknarfrestur er til miðnættis mánudaginn 1. desember 2025.

14.10.2025

Fréttir

Hagnýtar upplýsingar um friðuð hús á heimasíðu Minjastofnunar

Á heimasíðu Minjastofnunar má nú finna hagnýtar upplýsingar um friðuð hús.

07.10.2025

Fréttir

Málþingið "Framtíð fyrir fortíðina" 27. nóvember í IÐNÓ

Í tilefni af 50 ára afmæli Evrópska húsverndarársins standa Minjastofnun Íslands og Íslandsdeild ICOMOS fyrir málþinginu „Framtíð fyrir fortíðina“ sem haldið verður í IÐNÓ þann 27. nóvember, kl. 09:00–16:00.

06.10.2025

Fréttir

Varðveisla eldri húsa, námskeið á Akureyri 10-11. október

Iðan fræðslusetur stendur fyrir námskeiðinu Varðveisla eldri húsa á Akureyri dagana 10-11. október.

02.10.2025

Fréttir

Rúnar Leifsson forstöðumaður Minjastofnunar Íslands flytur erindi á fundi EHHF í Valletta á Möltu.

Árlegt mót forstöðumanna minjastofnana í Evrópu í Valletta á Möltu

Árlegt mót forstöðumanna evrópskra minjastofnana (European Heritage Heads Forum) fer fram um þessar mundir í Valletta, höfuðborg Möltu. Um mikilvægan vettvang er að ræða fyrir þau sem leiða minjavernd í Evrópu til að hittast, skiptast er á skoðunum og ræða áskoranir líðandi stundar sem oftar en ekki ganga þvert á landamæri. Fulltrúi Íslands nú sem undanfarin tvö ár er Rúnar Leifsson forstöðumaður Minjastofnunar Íslands.

26.09.2025

Fréttir

Ný fornminjanefnd hefur verið skipuð

Umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra hefur skipað fornminjanefnd sbr. ákvæði 8. gr. laga nr. 80/2012 um menningarminjar.

24.09.2025

Fréttir

Rúnar Leifsson flytur erindi á fundinum.

Fundur forstöðumanna minjastofnana á Norðurlöndum

Rúnar Leifsson forstöðumaður Minjastofnunar Íslands og Þór Hjaltalín sviðstjóri minjavarða sitja nú árlegan fund NHHF (Nordic Heritage Heads Forum), forstöðumanna minjastofnana á Norðurlöndunum, sem þetta árið er haldinn í Krónborgarkastala á Helsingjaeyri í Danmörku.

18.09.2025

Fréttir

NBM auglýsir eftir umsóknum um styrki fyrir árið 2026

NBM hefur það að markmiði að stemma stigu við hnignun líffræðilegrar fjölbreytni á Norðurlöndum og tryggja með því að vistkerfin verði áfram öflug og veiti þá vistkerfaþjónustu sem nauðsynleg er fyrir velferð og hagvöxt samfélaga.

30.07.2025

Fréttir

Árnesþingstaður

Nýtt Þrívíddarlíkan af Árnesþingstað í landi Minna-Hofs í Árnesi.

27.06.2025

Fréttir

Afgreiðsla húsafriðunarsjóðs, lokað 15. júlí - 1. ágúst

Afgreiðsla húsafriðunarsjóðs verður lokuð frá 15. júlí - 1. ágúst 2025 vegna sumarleyfa

23.06.2025

Fréttir

Fleiri fréttir & tilkynningar

Viðburðir - á döfinni

15. okt

Húsverndarstofa í Árbæjarsafni

Húsverndarstofa veitir ráðgjöf um viðhald og viðgerðir húsa. Sérfræðingar í viðhaldi á eldri húsum veita ráðgjöf á Árbæjarsafni alla miðvikudaga kl. 15:00-17:00.

16. okt

Fjallkonan, Fjörður og efnismenning landnámsfólks í Seyðisfirði

Fyrirlestur um fjallkonuna sem fannst á Vestdalsheiði árið 2004, konur á landnámstíma og efnismenningu Fjarðar í Seyðisfirði.

22. okt

Húsverndarstofa í Árbæjarsafni

Húsverndarstofa veitir ráðgjöf um viðhald og viðgerðir húsa. Sérfræðingar í viðhaldi á eldri húsum veita ráðgjöf á Árbæjarsafni alla miðvikudaga kl. 15:00-17:00.

27. nóv

Framtíð fyrir fortíðina - 50 ár frá Evrópska húsverndarárinu

Þann 27. nóvember munu Íslandsdeild Icomos og Minjastofnun Íslands halda málþingið Framtíð fyrir fortíðina í Iðnó. Taktu daginn frá!

Sjá viðburðadagatal

Minjavefsjá
- menningarminjar

Í Minjavefsjánni er að finna upplýsingar um menningarminjar á Íslandi.

Smellið á Íslandskortið til að fara beint inn á Minjavefsjánna.

Athugið að í Minjavefsjánni er ekki tæmandi listi yfir friðaðar og friðlýstar minjar.

Nánar um Minjavefsjá
Menningarminjadagar Evrópu

Þema Menningarminjadaga Evrópu 2025 er tileinkað byggingararfinum og einblínir á hið ríka og fjölbreytta byggða umhverfi sem mótar menningarlega sjálfsmynd Evrópubúa. Þemað markar einnig 50 ára tímamót frá „Evrópska byggingararfsárinu 1975“ (European Architectural Heritage Year 1975).

Nánar um menningarminjadagana
Áhugavert efni

Á þessari síðu má finna áhugavert efni af ýmsum toga um menningarminjar sem Minjastofnun Íslands hefur staðið fyrir, svo sem myndbönd, jóladagatal, minjar mánaðarins og annað útgefið efni.

Skoða efni

Friðlýstar minjar

Rútshellir (Hrútshellir) undir Eyjafjöllum

Rútshellir er neðst í fjallshlíð undir Eyjafjöllum. Hann hefur lengi vakið athygli fólks, sumpart vegna legu sinnar, svo nálægt alfaraleið, en hann þykir líka falleg og býsna flókin smíð. Hann er holaður út í fíngert móberg. Sérstakt við hellinn er að enginn strompur skuli vera á honum sem nær upp í gegnum bergið og út. Eftir að fjárhúsið var byggt framan við hellinn um 1920 hefur meginhellirinn verið notaður sem hlaða en fyrir þann tíma fer ekki miklum sögum af hlutverki hellisins.

Húshólmi í Grindavíkurbæ

Kirkjulágar eru rústir vestan við Húshólma. Þeir minna á tvo smáhóla í hrauninu sem myndaðist á 12. öld, Ögmundarhraun. Í neðri láginni er rúst sem talin er vera af kirkju og um hana er bogadreginn garður. Telja sumir að kirkja þessi hafi verið í notkun allt fram til ársins 1563. Í norðurhluta lágarinnar er tóft sem hefur vakið mikla athygli á Húshólmasvæðinu. Þar stóð skáli þegar hraunið rann. Skálinn hvarf ekki alveg heldur rann hraunið umhverfis húsið sem mótar nú útlínur hans.

Betuhús í Æðey

Í norðanverðu Ísafjarðardjúpi kúrir Æðey undir fjöllum Snæfjallastrandar, sem skýlir henni fyrir norðanáttinni. Þar má m.a. finna Betuhús. Sagan segir að hús þetta hafi verið hluti af byggingum sem reistar voru í Reykjanesi við Ísafjarðardjúp í tengslum við saltframleiðslu sem þar fór fram á árunum 1773-1793 samkvæmt fyrirmælum Danakonungs.

Hofstaðir í Mývatnssveit

Á Hofstöðum í Mývatnssveit er að finna einn merkasta minjastað landsins. Þar hefur stærsti þekkti víkingaaldarskáli landsins verið rannsakaður í þrígang. Einnig fannst þar kirkja og kirkjugarður frá 10. öld. Nýlega kom í ljós annað bæjarstæði á Hofstöðum rétt norðan túns þar sem finna má annan víkingaaldarskála ásamt útihúsum og kumlateig. Fjöldi annarra fornleifa er að finna á jörðinni, m.a. flókið og mikið garðakerfi á heiðinni.

Hegningarhúsið í Reykjavík

Hegningarhúsið við Skólavörðustíg í Reykjavík er eitt af þeim húsum sem eru órjúfanlega tengd borgarvitund Reykvíkinga. Það var reist á árunum 1871-1873 og var ekki aðeins tugthús heldur einnig ráð- og dómhús Reykjavíkur. Danski byggingarmeistarinn Klentz er höfundur byggingarinnar. Veggirnir eru tvíhlaðnir úr holtasteinum, lögðum í kalk. Óreglulegt hleðslumynstrið myndar skemmtilega andstæðu við annars rólegar útlínur hússins.

Völundarhúsið í Dritvík

Völundarhúsið í dritvík á Snæfellsnesi Það má segja að mannvirkið sé nokkuð einstakt hér á landi en það er hlaðið steinaröðum sem mynda um 11 hringi sem eru hver innan í öðrum. Brynjúlfur Jónsson frá Minna-Núpi teiknaði það upp um aldamótin 1900. Að sögn heimamanna hefur það verið endurhlaðið, sennilega um miðja 20. öldina. Orðið völundarhús er fyrst notað í rituðum heimildum hér á landi á 14. öld.

Víðimýrarkirkja í Skagafirði

Torfkirkjan á Víðimýri í Skagafirði var reist árið 1834 af Jóni Samsonarsyni smið og alþingismanni frá Keldudal. Líklega hefur kirkja fyrst verið reist á Víðimýri fljótlega eftir kristnitöku í landinu. Samkvæmt elsta máldaga frá um 1318 var kirkja á Víðimýri helguð Maríu guðsmóður og Pétri postula. Víðimýrarkirkja er ein af örfáum torfkirkjum sem varðveist hafa á landinu og er hluti af Húsasafni Þjóðminjasafns Íslands. Torf kirkjunnar er endurnýjað reglulega en hlutar úr timburklæðningu og innviðir eru að mestu upprunalegir. Vegggrind kirkjunnar er úr bindingsverki og er að innanverðu klædd ómáluðu spjaldaþili. Í lofti er reisifjöl á langböndum.

Djáknadys í Hamarsfirði

Djáknadys er strýtumyndaður grjóthaugur, um 2 - 5 m hár og 10 x 15 m að umfangi. Fast neðan við dysina liggur gamall vegslóði sem talinn er hafa verið lagður upp úr aldamótunum 1900. Sagan segir að á þessum stað hafi presturinn á Hálsi og djákninn á Hamri hist og þeir barist til dauða. Voru þeir báðir dysjaðir á staðnum og er nafn Djáknadysjar þannig tilkomið.

Opið fyrir umsóknir í húsafriðunarsjóð 2026

Hagnýtar upplýsingar um friðuð hús á heimasíðu Minjastofnunar

Málþingið "Framtíð fyrir fortíðina" 27. nóvember í IÐNÓ

Varðveisla eldri húsa, námskeið á Akureyri 10-11. október

Árlegt mót forstöðumanna minjastofnana í Evrópu í Valletta á Möltu

Ný fornminjanefnd hefur verið skipuð

Fundur forstöðumanna minjastofnana á Norðurlöndum

NBM auglýsir eftir umsóknum um styrki fyrir árið 2026

Árnesþingstaður

Afgreiðsla húsafriðunarsjóðs, lokað 15. júlí - 1. ágúst

Viðburðir - á döfinni

Húsverndarstofa í Árbæjarsafni

Fjallkonan, Fjörður og efnismenning landnámsfólks í Seyðisfirði

Húsverndarstofa í Árbæjarsafni

Framtíð fyrir fortíðina - 50 ár frá Evrópska húsverndarárinu

Minjavefsjá- menningarminjar

Menningarminjadagar Evrópu

Áhugavert efni

Friðlýstar minjar

Rútshellir (Hrútshellir) undir Eyjafjöllum

Húshólmi í Grindavíkurbæ

Betuhús í Æðey

Hofstaðir í Mývatnssveit

Hegningarhúsið í Reykjavík

Völundarhúsið í Dritvík

Víðimýrarkirkja í Skagafirði

Djáknadys í Hamarsfirði

Minjavefsjá
- menningarminjar