Minjastofnun

Jóladagatal - Bensínstöðin Ægisíðu

Í hverri viku í desember munum við deila fróðleik tengdum byggingararfi og húsvernd í tilefni af 50 ára afmæli Evrópska Húsverndarársins og stofnunar Húsafriðunarsjóðs.

12.12.2025

Fréttir

Jóladagatal - Grjótmulningshúsin á Ártúnshöfða

Í hverri viku í desember munum við deila fróðleik tengdum byggingararfi og húsvernd í tilefni af 50 ára afmæli Evrópska Húsverndarársins og stofnunar Húsafriðunarsjóðs.

05.12.2025

Fréttir Jóladagatal 2025

Jóladagatal Minjastofnunar Íslands 2025

Í ár verður jóladagatal Minjastofnunar Íslands með öðru sniði en undanfarin ár. Í hverri viku í desember munum við deila fróðleik tengdum byggingararfi og húsvernd í tilefni af 50 ára afmæli Evrópska Húsverndarársins og stofnunar Húsafriðunarsjóðs.

05.12.2025

Fréttir

Átta arkitektar hlutu Minjaverndarviðurkenningu Minjastofnunar 2025

Átta arkitektar hlutu Minjaverndarviðurkenningu Minjastofnunar á málþinginu Framtíð fyrir fortíðina, sem haldið var í Iðnó þann 27. nóvember síðastliðinn.

03.12.2025

Fréttir

Nemendauppgröftur á vegum Háskóla Íslands í Skálholti 2024

Fornminjasjóður 2026 - Opnað hefur verið fyrir umsóknir um styrki fyrir árið 2026

Opnað hefur verið fyrir umsóknir í fornminjasjóð fyrir árið 2026. Umsóknarfrestur er til og með 15. janúar 2026.

14.11.2025

Fréttir

Yfirlit yfir fornleifarannsóknir 2024

Komið er út yfirlit yfir fornleifarannsóknir árið 2024 sem höfðu jarðrask í för með sér. Yfirlitið er unnið upp úr eyðublaðinu „lok vettvangsrannsókna“ sem stjórnendur rannsókna skila inn til Minjastofnunar að lokinni vettvangsvinnu hvers árs.

06.11.2025

Fréttir

Framtíð fyrir fortíðina - Málþing

Í tilefni af 50 ára afmæli Evrópska húsverndarársins standa Minjastofnun Íslands og Íslandsdeild ICOMOS fyrir málþinginu „Framtíð fyrir fortíðina“ sem haldið verður í IÐNÓ þann 27. nóvember, kl. 09:00–16:00.

04.11.2025

Fréttir

Eiðakirkja, Múlaþingi - ljósm. Þórhallur Pálsson

Opið fyrir umsóknir í húsafriðunarsjóð 2026

Minjastofnun Íslands hefur opnað fyrir umsóknir í húsafriðunarsjóð fyrir árið 2026. Umsóknarfrestur er til miðnættis mánudaginn 1. desember 2025.

14.10.2025

Fréttir

Hagnýtar upplýsingar um friðuð hús á heimasíðu Minjastofnunar

Á heimasíðu Minjastofnunar má nú finna hagnýtar upplýsingar um friðuð hús.

07.10.2025

Fréttir

Málþingið "Framtíð fyrir fortíðina" 27. nóvember í IÐNÓ

06.10.2025

Fréttir

Fleiri fréttir & tilkynningar

Viðburðir - á döfinni

7. jan

Húsverndarstofa í Árbæjarsafni

Húsverndarstofa veitir ráðgjöf um viðhald og viðgerðir húsa. Sérfræðingar í viðhaldi á eldri húsum veita ráðgjöf á Árbæjarsafni alla miðvikudaga kl. 15:00-17:00.

14. jan

Húsverndarstofa í Árbæjarsafni

Húsverndarstofa veitir ráðgjöf um viðhald og viðgerðir húsa. Sérfræðingar í viðhaldi á eldri húsum veita ráðgjöf á Árbæjarsafni alla miðvikudaga kl. 15:00-17:00.

Sjá viðburðadagatal

Minjavefsjá
- menningarminjar

Í Minjavefsjánni er að finna upplýsingar um menningarminjar á Íslandi.

Smellið á Íslandskortið til að fara beint inn á Minjavefsjánna.

Athugið að í Minjavefsjánni er ekki tæmandi listi yfir friðaðar og friðlýstar minjar.

Nánar um Minjavefsjá
Menningarminjadagar Evrópu

Þema Menningarminjadaga Evrópu 2025 er tileinkað byggingararfinum og einblínir á hið ríka og fjölbreytta byggða umhverfi sem mótar menningarlega sjálfsmynd Evrópubúa. Þemað markar einnig 50 ára tímamót frá „Evrópska byggingararfsárinu 1975“ (European Architectural Heritage Year 1975).

Nánar um menningarminjadagana
Áhugavert efni

Á þessari síðu má finna áhugavert efni af ýmsum toga um menningarminjar sem Minjastofnun Íslands hefur staðið fyrir, svo sem myndbönd, jóladagatal, minjar mánaðarins og annað útgefið efni.

Skoða efni

Friðlýstar minjar

Rútshellir (Hrútshellir) undir Eyjafjöllum

Rútshellir er neðst í fjallshlíð undir Eyjafjöllum. Hann hefur lengi vakið athygli fólks, sumpart vegna legu sinnar, svo nálægt alfaraleið, en hann þykir líka falleg og býsna flókin smíð. Hann er holaður út í fíngert móberg. Sérstakt við hellinn er að enginn strompur skuli vera á honum sem nær upp í gegnum bergið og út. Eftir að fjárhúsið var byggt framan við hellinn um 1920 hefur meginhellirinn verið notaður sem hlaða en fyrir þann tíma fer ekki miklum sögum af hlutverki hellisins.

Húshólmi í Grindavíkurbæ

Kirkjulágar eru rústir vestan við Húshólma. Þeir minna á tvo smáhóla í hrauninu sem myndaðist á 12. öld, Ögmundarhraun. Í neðri láginni er rúst sem talin er vera af kirkju og um hana er bogadreginn garður. Telja sumir að kirkja þessi hafi verið í notkun allt fram til ársins 1563. Í norðurhluta lágarinnar er tóft sem hefur vakið mikla athygli á Húshólmasvæðinu. Þar stóð skáli þegar hraunið rann. Skálinn hvarf ekki alveg heldur rann hraunið umhverfis húsið sem mótar nú útlínur hans.

Betuhús í Æðey

Í norðanverðu Ísafjarðardjúpi kúrir Æðey undir fjöllum Snæfjallastrandar, sem skýlir henni fyrir norðanáttinni. Þar má m.a. finna Betuhús. Sagan segir að hús þetta hafi verið hluti af byggingum sem reistar voru í Reykjanesi við Ísafjarðardjúp í tengslum við saltframleiðslu sem þar fór fram á árunum 1773-1793 samkvæmt fyrirmælum Danakonungs.

Hofstaðir í Mývatnssveit

Á Hofstöðum í Mývatnssveit er að finna einn merkasta minjastað landsins. Þar hefur stærsti þekkti víkingaaldarskáli landsins verið rannsakaður í þrígang. Einnig fannst þar kirkja og kirkjugarður frá 10. öld. Nýlega kom í ljós annað bæjarstæði á Hofstöðum rétt norðan túns þar sem finna má annan víkingaaldarskála ásamt útihúsum og kumlateig. Fjöldi annarra fornleifa er að finna á jörðinni, m.a. flókið og mikið garðakerfi á heiðinni.

Hegningarhúsið í Reykjavík

Hegningarhúsið við Skólavörðustíg í Reykjavík er eitt af þeim húsum sem eru órjúfanlega tengd borgarvitund Reykvíkinga. Það var reist á árunum 1871-1873 og var ekki aðeins tugthús heldur einnig ráð- og dómhús Reykjavíkur. Danski byggingarmeistarinn Klentz er höfundur byggingarinnar. Veggirnir eru tvíhlaðnir úr holtasteinum, lögðum í kalk. Óreglulegt hleðslumynstrið myndar skemmtilega andstæðu við annars rólegar útlínur hússins.

Völundarhúsið í Dritvík

Völundarhúsið í dritvík á Snæfellsnesi Það má segja að mannvirkið sé nokkuð einstakt hér á landi en það er hlaðið steinaröðum sem mynda um 11 hringi sem eru hver innan í öðrum. Brynjúlfur Jónsson frá Minna-Núpi teiknaði það upp um aldamótin 1900. Að sögn heimamanna hefur það verið endurhlaðið, sennilega um miðja 20. öldina. Orðið völundarhús er fyrst notað í rituðum heimildum hér á landi á 14. öld.

Víðimýrarkirkja í Skagafirði

Torfkirkjan á Víðimýri í Skagafirði var reist árið 1834 af Jóni Samsonarsyni smið og alþingismanni frá Keldudal. Líklega hefur kirkja fyrst verið reist á Víðimýri fljótlega eftir kristnitöku í landinu. Samkvæmt elsta máldaga frá um 1318 var kirkja á Víðimýri helguð Maríu guðsmóður og Pétri postula. Víðimýrarkirkja er ein af örfáum torfkirkjum sem varðveist hafa á landinu og er hluti af Húsasafni Þjóðminjasafns Íslands. Torf kirkjunnar er endurnýjað reglulega en hlutar úr timburklæðningu og innviðir eru að mestu upprunalegir. Vegggrind kirkjunnar er úr bindingsverki og er að innanverðu klædd ómáluðu spjaldaþili. Í lofti er reisifjöl á langböndum.

Djáknadys í Hamarsfirði

Djáknadys er strýtumyndaður grjóthaugur, um 2 - 5 m hár og 10 x 15 m að umfangi. Fast neðan við dysina liggur gamall vegslóði sem talinn er hafa verið lagður upp úr aldamótunum 1900. Sagan segir að á þessum stað hafi presturinn á Hálsi og djákninn á Hamri hist og þeir barist til dauða. Voru þeir báðir dysjaðir á staðnum og er nafn Djáknadysjar þannig tilkomið.

Fornminjasjóður 2026

Jóladagatal - Bensínstöðin Ægisíðu

Jóladagatal - Grjótmulningshúsin á Ártúnshöfða

Jóladagatal Minjastofnunar Íslands 2025

Átta arkitektar hlutu Minjaverndarviðurkenningu Minjastofnunar 2025

Fornminjasjóður 2026 - Opnað hefur verið fyrir umsóknir um styrki fyrir árið 2026

Yfirlit yfir fornleifarannsóknir 2024

Framtíð fyrir fortíðina - Málþing

Opið fyrir umsóknir í húsafriðunarsjóð 2026

Hagnýtar upplýsingar um friðuð hús á heimasíðu Minjastofnunar

Málþingið "Framtíð fyrir fortíðina" 27. nóvember í IÐNÓ

Viðburðir - á döfinni

Húsverndarstofa í Árbæjarsafni

Húsverndarstofa í Árbæjarsafni

Minjavefsjá- menningarminjar

Menningarminjadagar Evrópu

Áhugavert efni

Friðlýstar minjar

Rútshellir (Hrútshellir) undir Eyjafjöllum

Húshólmi í Grindavíkurbæ

Betuhús í Æðey

Hofstaðir í Mývatnssveit

Hegningarhúsið í Reykjavík

Völundarhúsið í Dritvík

Víðimýrarkirkja í Skagafirði

Djáknadys í Hamarsfirði

Minjavefsjá
- menningarminjar